BLOG

Ο Εγκέφαλος και η αντίληψη του Χρόνιου Πόνου και του Στρες: Τι μας διδάσκουν οι νευροεπιστήμες

Τα τελευταία περίπου δεκαπέντε χρόνια η γνώση μας γύρω από το χρόνιο πόνο άρχισε να αυξάνεται χάρη στη συστηματική έρευνα που γίνεται στο πεδίο των νευροεπιστημών. Είναι πια αποδεκτό από τις έρευνες στις νευροεπιστήμες πως στην δημιουργία, συντήρηση και εμπειρία του χρόνιου πόνου υπάρχει συμμετοχή του κεντρικού νευρικού μας συστήματος και αρχίζουμε να κατανοούμε τον τρόπο με τον οποίο οι φαρμακολογικές και ψυχολογικές θεραπείες βελτιώνουν τον χρόνιο πόνο σε εγκεφαλικό επίπεδο. Παρακάτω παρουσιάζονται κάποια ευρήματα σχετικά με αυτό το τόσο ενδιαφέρον θέμα.

Αρκετές μελέτες νευροεπιστημών μελέτησαν άτομα με χρόνιο πόνο σε κατάσταση ηρεμίας. Όταν τα άτομα δεν κάνουν κάτι συγκεκριμένο τότε ενεργοποιείται ένα δίκτυο εγκεφαλικών δομών με την ονομασία δίκτυο κατάστασης ηρεμίας. Αυτό το δίκτυο εμπλέκεται στην ονειροπόληση, τις σκέψεις μας για το ποιοι είμαστε (αντίληψη του εαυτού) και πώς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Στην περίπτωση των ατόμων με χρόνιο πόνο εντοπίστηκαν μεταβολές στο συγκεκριμένο δίκτυο, βρέθηκε δηλαδή αυτό το δίκτυο να είναι πιο ενεργό σε κατάσταση ηρεμίας στα άτομα με χρόνιο πόνο σε σχέση με άτομα χωρίς χρόνιο πόνο. Αυτό το γεγονός υποδηλώνει πως αυτό το δίκτυο μπορεί να βρίσκεται σε συνεχή υπερκινητική κατάσταση στον χρόνιο πόνο (Kucyi et al. 2014, Martucci et al. 2015). Το δίκτυο αυτό φαίνεται να επηρεάζεται και κατά τη λήψη φαρμάκων για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου. Για παράδειγμα, οι αναλγητικές επιδράσεις των αντικαταθλιπτικών φαίνεται πως μπορεί να οφείλονται στην αναστροφή της αλλοιωμένης δραστηριότητας του δικτύου κατάστασης ηρεμίας το οποίο αναφέρθηκε πιο πάνω (Jensen et al. 2014).

Άλλες μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε διάφορες εγκεφαλικές δομές και πώς συνδέονται με τον πόνο, όπως σε περιοχές που εμπλέκονται σε κινητικές και αισθητικές διεργασίες (Kutch et al. 2015), στην επεξεργασία του φόβου (Jiang et al. 2016), στην ανταμοιβή και τα κίνητρα (Berger et al. 2014), και σε γνωστικές διαδικασίες (Weissman-Fogel et al. 2011). Σε πολλές από αυτές τις μελέτες φαίνεται πως η δραστηριότητα των δομών που ελέγχουν γνωστικές λειτουργίες μειώνουν την αντίληψη του πόνου. Για παράδειγμα εάν ενεργοποιηθούν δομές του προμετωπιαίου φλοιού, που εμπλέκονται στον γνωστικό έλεγχο του πόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη αναφορά πόνου (Seifert et al. 2009). Θα δούμε πιο κάτω τί εννοούμε με το όρο γνωστικός έλεγχος.

Η νευροαπεικόνιση έχει διερευνήσει και τα αποτελέσματα που οι ψυχολογικές συνεδρίες έχουν στον εγκέφαλο ατόμων με χρόνιο πόνο. Τέτοιες θεραπείες για παράδειγμα, περιλαμβάνουν τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και τη θεραπεία μείωσης του άγχους. Τα άτομα που πάσχουν από χρόνιο πόνο παρουσιάζουν συχνά ελλείψεις στο γνωστικό και συναισθηματικό έλεγχο, οι οποίες σχετίζονται με την εμπειρία τους από τον πόνο (Bushnell et al. 2013). Δηλαδή τα άτομα πολλές φορές είναι τόσο απορροφημένα από τον πόνο, που ο εγκέφαλός τους αδυνατεί να έχει έλεγχο πάνω σε άλλες γνωστικές διεργασίες. Για αυτό το λόγο, πολλές φορές η λήψη αποφάσεων δεν είναι τόσο εύκολη ή ο χειρισμός του άγχους είναι και αυτός δύσκολος από άτομα σε χρόνιο πόνο.